ÖZET

GİRİŞ ve AMAÇ:

Hartmann prosedürü ilk kez 1923 yılında uygulanmış olup halen çeşitli sol kolon hastalıklarında kullanılmaktadır. Çalışmada, 2000–2005 yılları arasında prosedürün uygulandığı tüm hastalardaki ameliyat nedenleri ile işleme bağlı erken ve geç komplikasyonlar ve bunların hayat kaliteleri üzerine etkisinin geriye dönük olarak araştırılması amaçlanmaktadır.

YÖNTEM ve GEREÇLER:

Çalışmaya ortalama yaşı 51 olan toplam 61 hasta (%77 erkek) alındı. Prosedürün uygulanmasındaki en sık endikasyon rektosigmoid kanserdi.

BULGULAR:

Hartmann prosedürünün birinci aşamasından sonra mortalite oranı %19.7 idi. Ölüm sebepleri arasında en sık karşılaşılan abdominal sepsisti. Birinci aşama ameliyat sonrası komplikasyon oranı %59’du. Yaşayan 49 hastanın 19’una(%39) ikinci aşama ameliyat (stoma onarımı) yapıldı. Stoma onarımı yapılamayan 30 hastadaki ana neden (%37) ek hastalıklarının (hipertansiyon, diabetes mellitus, vs.) bulunması ve hastaların isteksizliği idi. Onarımı (2. aşama) takiben 3 hasta (%15.8) kaybedildi. Ölüm sebepleri abdominal sepsis, akciğer embolisi ve akciğer enfeksiyonu idi. Bu aşamadan sonraki komplikasyon oranı %37 idi. Görülen yüksek komplikasyon oranlarının sebebi olarak hastaların büyük çoğunluğunun yaşlı olması, yandaş hastalıkları bulunması, bazılarının ileri evre kanser hastası olmaları ile kemoterapinin hastaların immüniteleri üzerine olan yan etkileri değerlendirildi.

TARTIŞMA ve SONUÇ:

Hartmann prosedürü halen yüksek morbidite ve mortalite oranları ile seyretmektedir. Hartmann prosedürünü uygularken çok seçici davranılması gerektiği, özellikle yaşlı ve kanserli hastalar için yapılmasının uygun olabileceği, yapıldıktan sonra da genellikle ostomi onarımı operasyonu düşünülmeden kalıcı bir işlem gibi kabul edilmesi gerekebileceği kanaatindeyiz.